Av. Veysel TAYYAR
Yazımın konusu ise naçizane sesleri olmaya çalıştığım engelli camiasına emeklilik ile ilgili mevzuat hakkında bilgi paylaşımında bulunmak. Teknik detaylara geçmeden önce içinde bulunduğumuz Emekliler Haftası'nı da bir emekli kardeşiniz, ağabeyiniz olarak kutluyorum. Umarım bu ülke için emeğini harcayan ve emekli olmaya hak kazanan vatandaşlarımız, istedikleri asgari şartlarda ömürlerinin geri kalanını geçirirler.
Engellilerin özlük hakları ile ilgili sık sık bu satırlarda tartışmalı alanlara değiniyor ve sivil toplum kuruluşlarının araştırma ve raporları doğrultusunda çözüm önerilerini gündeme getiriyorum. Nitekim engellilerin emekliliği de araştırılmaya açık, belirsiz noktaları çokça olan bir konu.
Engelli bireyler, çalışma gücündeki kayıp oranı doğrultusunda kanunen konulan bazı şartlara uygunlukları varsa yaş kriteri göz önünde bulundurulmadan emekli olabiliyor. Engelli çalışanların diğer çalışanlara göre kolay emekli olmaları mümkün ama sistem içindeki bazı engeller ve kriterler, bu süreci zaman zaman sekteye uğratabiliyor.
Engelli çalışanların hangi şartlara bağlı olarak emekli olacakları, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortalar Kanunu kapsamında düzenlenmiş durumda. Bu kanunun yaşlılık sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma şartlarını düzenleyen 28'inci maddesinde kıstaslar belirlenmiş.
Ne diyor bu 28'inci madde, özetle?
"a) Yaşlılık aylığı bağlanması.
b) Toptan ödeme yapılması.
Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
a) %50 ilâ %59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4.320 gün,
b) %40 ilâ %49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4.680 gün,
Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla ikinci fıkranın (a) bendindeki yaş şartları aranmaksızın yaşlılık aylığına hak kazanırlar. Bunlar 94'üncü madde hükümlerine göre kontrol muayenesine tâbi tutulabilirler."
Bir dipnot... SSK'lılarda normal emeklilikte 18 yaş öncesi işe başlamada sorun yok ancak engelli emekliliğinde işe başlama tarihinde 18 yaş baz alınıyor. 18 yaşından önce işe başlayan bir kişinin, ilk işe başlama tarihi 18 yaş olarak kabul ediliyor ve sigortalılık süresi hesabı da buna göre yapılıyor.
Emeklilik için engellilerde yaş şartı aranmıyor ama 'sigorta başlangıç tarihi' ve 'ödenmiş prim gün sayısı' kriterlerine bakılıyor. İyi ama bunu nasıl hesaplayacağız? İnternet arama motorlarında engellilerin emekliliklerini hesaplamaya yarayan tabloları içeren sayısız içerik var. Bunlara göz atabilirsiniz. Ben, kolaylık olması adına yazımı dijital ortamda okuyan okuyucularım için, Sönmez Medya'nın tıklanma rekorları kıran haber sitesi www.bursahakimiyet.com.tr'deki bir bağlantıyı paylaşıyorum:
