Otizm belirtilerine sahip ancak hastalığa tanı konacak kadar yeterli kriterleri sağlamayan çocuklara atipik otizm denir. Otistik bozukluk veya Asperger sendromunun bazı belirtilerini gösteren, ancak hepsine uymayan kişilere atipik otizm teşhisi konulabilir. Atipik otizmde genellikle otistik bozukluğu olanlara göre daha az ve daha hafif semptomlara sahiptir. Bu tip otizm bozukluğuna sahip kişiler, normal yaşamlarını sürdürmede ileri derecede sorun yaşamazlar ve topluma diğer otizm çeşitlerine göre topluma daha kolay uyum gösterirler.
FARKINA VARMA VE ERKEN BELİRTİLERİ
OSB’nin en temel belirtileri:
a) Toplumsal etkileşimde ve iletişimde yetersizlikler ile davranış, ilgi ve etkinliklerde sınırlı, basmakalıp ve yineleyici örüntülerle,
b) Toplumsal etkileşim, iletişimde kullanılan dil ya da sembolik/ imgesel oyun becerilerinin en az birinde 3 yaşından önce gecikmelerin ya da olağandışı bir işlevselliğin olması ile,
c) Çeşitli takıntılarla kendini göstermektedir (DSM-IV-TR, 2000). Bu belirtiler ve tanı ölçütlerini oluşturan diğer alt belirtiler konusuna kitabın 2. bölümünde daha ayrıntılı olarak yer verilmiştir.
OSB’nin erken tanılanması ve erken müdahalenin yapılabilmesi için doğumdan hemen sonra 12- 18 aylar arasında ortaya çıkan belirtileri dikkate almak önemlidir; çünkü çocuklarda 24 aydan önce OSB tanısı koymak oldukça zordur. Bu belirtiler anne-babalar ya da kısa süreli muayene sırasında hemşire, doktor gibi sağlık personeli tarafından fark edilebilir (Sayan ve Durat, 2007). Anne-babalar ve doktorlar her çocuğun birbirinden farklı olduğunu, her çocuğun gelişimsel hızının aynı olmadığını bilmeleri gerekmektedir. Anne-baba, çocuğun normal gelişimsel aşamalarda geç kaldığını, akranlarından yavaş geliştiğini farkederlerse zaman geçirmeden çocukları ile ilgili kaygılarını bir çocuk doktoru ile paylaşmaları gerekmektedir. OSB olan çocuklarda görülen erken belirtiler şöyledir:
6. aydan itibaren başkalarına sıcak bir şekilde gülümsememek
9. aydan itibaren seslere, gülümsemelere ve yüz ifadelerine tepki vermemek
12. aydan itibaren agulamamak ve parmakla bir nesne ya da kişiyi işaret ederek göstermemek,“bay bay” gibi jestleri yapmamak
16. aydan itibaren tek bir sözcük söyleyememek
24. aydan itibaren iki sözcüklü basit cümleleri kuramamak
Kişilerle yaşanan zorluklar
Diğer insanlara; aile üyelerine ya da birincil bakıcılara bile ilgi göstermemek
İsmini söyleyen kişiye tepki vermemek ve o kişiye bakmamak
Yüz ifadelerini ya da ses tonlarını anlamamak
Başkalarının duygularını ve kendi yaptığı hareketlerin diğer insanları nasıl etkilediğini algılayamamak
Üç yaşına kadar diğer çocuklarla oyun oynamak için çok az ilgili olmak
Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü 43 Bölüm 1 - Otizm Spektrum Bozukluğunu Anlama
Konuşma ve iletişimde zorluklar
İlk yaşına kadar babıldamamak
16 aylık olduğunda tek bir sözcük bile söyleyememek ya da herhangi bir yaşta edindiği sözcükleri ve dil becerilerini kaybetmek
“bay bay” şeklinde el sallama ya da bir şeyi göstermek için ortak bir işaret jesti kullanamamak
Aynı şeyleri sürekli yapma
Bir oyuncağı ya da iplik gibi şeyleri saatlerce ileri-geri çevirme gibi dairesel hareketleri yapmak
Kendini ısırma ya da başını vurma gibi kendine zarar verici davranışları göstermek
