Bundan bir yıl kadar önce (14 Aralık 2024), bir anne tip 1 diyabetli çocuğu için İstanbul Büyük Şehir Belediyesinden aldıkları ücretsiz ulaşım kartının üstünde “engelli” yazdığını, oğlunun buna üzüldüğünü ve kullanmadığını, kartı çıkardıklarına pişman olduklarını, çünkü böyle yazacağını bilmediklerini, bunun için bir şey yapıp yapamayacağımı sordu. Tip 1 diyabetli çocukların hemen her sorunuyla haşır neşir bir yaşamım var ama işin doğrusu bunu bilmiyordum. Biraz düşününce anneye hak verdim ve hemen sosyal medyada “İBB Çözüm Merkezi” ni ve o zaman var gücüyle İstanbul için çalışan Mahir Polat’ı da etiketleyerek bu konuyu dile getirdim. Mahir Polat hemen cevap verdi ve “mutlaka ilgili birimlerin iletişimini sağlayıp çözeceğiz hocam, çok haklısınız” dedi. O zamanlar onu çalışkanlığının ötesinde, tutuklandıktan sonraki kadar tanımıyordum ama yazdıkları bana güven vermişti.
Bu konu aklımın bir köşesinde vardı ama yakın zamana kadar yeterince takip edemedim. Geçen haftalarda bu kez başka bir annenin benzer konuda dertlenmesi üzerine, İBB’deki bütün tanıdıklarıma tekrar yazdım ve “İBB Çözüm Merkezi” ne sosyal medyadan hatırlattım. İki gün önce geri döndüler ve “Yeni üretilen İstanbulkartlarda engelli ibaresi artık kullanılmıyor” dediler. Buna çok sevindim ve daha sonra tip 1 diyabetli çocuklara ve ÇÖZGER veya benzeri raporla verilen kartların hepsinin üzerinde sadece “ÜCRETSİZ KART” yazdığını, isteyenlerin “Engelli” yazan kartlarını yenileyebilecekerini öğrendim.
Diyabetli çocuklar ve ÇÖZGER (Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu)
Birçok kez anlattığım gibi, günümüzde tip 1 diyabeti iyileştirmek mümkün değil ama diyabetli çocukların yaşıtları gibi sağlıklı ve başarılı bir ömür sürdürmelerini sağlamak mümkün. Bununla birlikte diyabetli çocukların ve bütün tip 1 diyabetlilerin hayatlarının merkezinde insülin eksikliği var ve insülin hormonunu normal fizyolojideki gibi yerine koymak mümkün değil. Bundan dolayı da bu çocukların başta aileleri olmak üzere, öğretmenlerinin, diyabet ekiplerinin ve toplumun yakın ilgisine/desteğine ihtiyacı var. Hiç kuşku yok tip 1 diyabet tıp açısından bir hastalık ama bunun “şeker hastası” sözü ile sürekli hatırlatılması onların yaşamında bir kedere yol açabiliyor; 0 yüzden bizler “tip 1 diyabetli” ya da “insülin eksikliği var” demekle yetiniyoruz.
Öte yandan ülkemizdeki mevzuata göre Tip 1 diyabetli çocuklar 18 yaşına kadar en yüksek dereceden (yüzde 90-99) özel gereksinimli kabul ediliyor ve onlara da isterlerse ÇÖZGER (Çocuklar İçin Özel Gereksinim Raporu) ismiyle bilinen rapor verilebiliyor. Bu rapor ‘Engel Oranı’ temelli değil, ‘gereksinim’ temellidir. Yani çocukların hangi hizmetlere gereksinimlerinin olduğunu belirtir. İsmi de daha insancıldır.
Bazı aileler bu raporun çocuklarının hayatlarında bir engel/pürüz teşkil edebileceğini düşünüyor ve bundan dolayı uzunca süre bekliyor ve sonra zorlanınca bu raporu alıyor. Bu raporun çocukların hayatında hiçbir pürüz yaratmayacağından, bir engel teşkil etmeyeceğinden, yani bu raporun çocukların siciline yazılan olumsuz bir not gibi olmadığından eminiz. Raporlar bazı hastanelerde 18 yaşına kadar, bazılarında belli bir yaşa kadar veriliyor. Oysa 18 yaşına kadar verilmesinin önünde bir engel yok.
Bu rapor üniversite sınavlarında “engelli sınıflarında” girebilmek, “evde bakım aylığı” alabilmek, ÖTV’siz araba alabilmek (bunun başvuruda belirtilmesi gerekli), bazı işletmelerde vergi indirimi, ulaşım kolaylığı, ebeveynlerin nöbetlerden muaf olması, kamu kurumlarında daha erken çıkabilmek, bazı özel okullara “engelli” kontenjanından kayıt yaptırabilmek (bu seyrek olan bir şey), elektrik, su, doğalgaz,cep telefonu ve internet faturalarında indirim yapılması, ören yerleri ve müzelerden ücretsiz faydalanma gibi imkanlar sağlıyor.
Raporu almak otomatik olarak “evde bakım aylığı” almayı sağlamıyor, bunun için ayrıca bir inceleme gerekiyor.
Bütün belediyeler ücretsiz ulaşım kartlarındaki “engelli” ibaresini kaldırabilir
Yazınının başlığına geri dönecek olursak... İBB’nin raporla alınan ücretsiz ulaşım kartlarından “engelli” ibaresini kaldırmasını birçok ailenin çok sevindiğini, eski kartları hemen değiştireceklerini belirtiklerini, ülkemizdeki bütün belediyelerin de benzer şekilde değişiklik yapmasını beklediklerini söyleyebilirim.
Kelimeler her yaşta aynı şekilde yankılanmaz. Erişkin yaşta belki “engelli” kelimesi bir üzüntü yaratmadan karşılanabilir ama ben diyabetli çocukların bunun kendileri için kullanılmasından üzüntü duyduklarını, çünkü diyabeti bir “engellilik” olarak yaşamadıklarının yakın tanığıyım. Ayrıca bu şekilde verilen kartların üzerinde “engelli” yazması gerekli bir bilgi değildir; kartlar gerekli koşullar sağlandıktan sonra verilir ve üzerinde sadece “ÜCRETSİZ KART” yazmakla yetinilebilir.
Ben ülkemizdeki bütün belediye yönetimlerinin bu insancıl adımı atarak, ücretsiz ulaşım kartlarındaki “engelli” ibaresini kaldıracaklarına inanıyorum.
